پنج نیروی رقابتی پورتر:

پنج نیروی رقابتی متقابل با هم جذابیت بلند مدت یک صنعت را تعیین می کنند. قدرت هر یک از این نیروها از صنعت به صنعت و در طول زماندر یک صنعت فرق می کند.

1.رقابت میان رقبای موجود : رقابت میان شرکت هایی روی می دهد که محصولاتی تولید می کنند که جایگزین نزدیک یکدیگرند، بویژه  وقتی رقیب تلاش می کند جایگاه خود را در بازار ارتقا بخشد یا آنرا حفظ کند. تحت شرایط زیر رقابت شدیدتر است:

• شدت سرمایه گذاری بالاست. یعنی میزان سرمایه ثابت و سرمایه در گردش لازم برای تولید یک دلار فروش زیاد است.
• شرکت های کوچک بسیاری در یک صنعت وجود دارند یا شرکت برتری وجود ندارد.
• وقتی که تمایز محصول ناچیز است
• وقتی که هزینه تغییر عرضه کنندگان بالاست.

هرقدر که رقابت در یک صنعت بیشتر و شدید تر باشد، جذابیت آن صنعت برای رقبای فعلی یا تازه واردان کم تر است

2.تهدید تازه واردان: رقبای جدید ظرفیت آن صنعت را افزایش می دهند و نیاز به کسب سهم بازار را ایجاد می کنند و بدینوسیله رقابت را شدیدتر می سازند. هرقدر که تهدید تازه واردان شدیدتر و بیش تر باشد، جذابیت یک صنعت کم تر خواهد بود. تحت شرایط زیر ورود به بازار دشوار خواهد بود:

• وقتی که آثار یادگیری و صرفه جویی های مقیاس شدید است
• اگر ورود به یک صنعت از همان ابتدا به سرمایه زیادی احتیاج داشته باشد
• اگر متمایز شدن خیلی دشوار باشد
• وقتی که تمایز میان محصولات زیاد باشد
• اگر خریداری حاضر باشد هزینه های تعویض عرضه کننده خود را بپذیرد.

3.قدرت چانه زنی عرضه کنندگان : عرضه کنندگان قدرت چانه زنی خود را با افزایش قیمت مواد و محصولات خود اعمال می کنند. اگر هزینه های تعویض و قیمت محصولات جایگزین بالا باشد، قدرت چانه زنی آنها افزایش می یابد.

هر قدر که قدرت چانه زنی عرضه کنندگان کلیدی در یک صنعت بیشتر باشد جذابیت کلی آن صنعت کم تر خواهد بود.

4.قدرت چانه زنی خریداران: میزان موفقیت خریداران در چانه زنی به پنج عامل بستگی دارد: 1- میزان تلاش و تمرکز خریدار 2- هزینه های تعویض که قدرت چانه زنی خریدار را کاهش می دهد 3- اهمیت محصولات و نقش آنها در عملکرد محصول خریدار 5- سودآوری خریدار.

هرقدر قدرت مشتریان بزرگ در یک صنعت بیش ترباشد جذابیت آن صنعت کم تر خواهد بود.

5.محصولات جایگزین: محصولات جایگزین با محدود کردن سطح قیمت ها بویژه زمانی که عرضه بیشتر از تقاضاست، سودآوری یک صنعت را کاهش می دهند.

تغییر رقابت و تکامل صنعت

بیشتر محصولات و طبقات محصول یک سری مراحل را در چرخه حیات خود طی می کنند: نوزادی یا تولد، رشد، تغییر ناگهانی، بلوغ و پیری. تمام پنج نیرو و قدرت و تأثیر آنهابا طی مراحل چرخه حیات توسط صنعت تغییر می کند.

معمولاً طی دوره رشد سریع، تأثیر عوامل رقابتی حداقل است لذا فرصت های قابل توجهی برای کسب سهم بازار وجود دارد. طی دوره تغییر ناگهانی، نیروعای رقابتی از بیش ترین قدرت و تأثیر گذاری برخوردارند و بسیاری از رقبا مجبور به خروج از صنعت می شوند. طی دوره بلوغ شدت رقابت کاهش می یابد اما به شرطی که پیشگام صنعت شوند. صنعتی که روبه زوال )پیری( است معمولاً با رقابت گسترده ای مواجه است که میزان این رقابت به قدرت موانع خروج و سرعت پیر شدن صنعت بستگی دارد.